 |
| photo from:clevernews.gr |
Σκέφτομαι μέρες τώρα να γράψω κάτι για τη μητρική γλώσσα και τη σπουδαιότητά της, με αφορμή τη σημερινή ημέρα. Όμως έχουν ειπωθεί πολλά και σημαντικά, από πολλούς και σημαντικούς. Γι' αυτό θα αφήσω την φιλοσοφική, γλωσσολογική, κοινωνιολογική και όποια άλλη προσέγγιση στους ειδικούς. Θα μιλήσω σαν μαμά που είμαι και σαν παιδί που υπήρξα.
Η σκέψη μου στο άκουσμα της έννοιας μητρική γλώσσα, δεν πάει μόνο στην λεκτική εκμάθηση μιας γλώσσας. Για μένα κύρια και πρωτίστως μητρική γλώσσα είναι η γλώσσα της αγάπης: η κοινή, η πρώτη, η πραγματικά μητρική γλώσσα είναι η αφή, το πρώτο χάδι, το μητρικό άγγιγμα.
Η σκέψη μου στο άκουσμα της έννοιας μητρική γλώσσα, δεν πάει μόνο στην λεκτική εκμάθηση μιας γλώσσας. Για μένα κύρια και πρωτίστως μητρική γλώσσα είναι η γλώσσα της αγάπης: η κοινή, η πρώτη, η πραγματικά μητρική γλώσσα είναι η αφή, το πρώτο χάδι, το μητρικό άγγιγμα.
Η αφή στα βρέφη, αν δεν προηγείται, σίγουρα συμπορεύεται με το λόγο. Η αφή νοηματοδοτεί το λόγο, το άγγιγμα τις λέξεις.
Το «σ’ αγαπώ» που η μητέρα ψιθυρίζει στο βρέφος, περνά μέσα από το ζεστό της κόρφο και στερείται νοήματος δίχως αυτόν. Ο λόγος βιώνεται ως ζεστασιά και τρυφερότητα. Τα «ακατανόητα» για τα αφτιά του βρέφους λόγια μας, τα νανουρίσματα, τα κανακέματα, παίρνουν νόημα από τη χροιά της φωνής, από την εγγύτητα στο σώμα, από το χάδι.
Το βρέφος ίσως δεν κατανοεί λεκτικά τι του λέμε, νοιώθει όμως την ενέργεια των λέξεων μας. Βιώνει τη γλώσσα όχι ως σημαίνον αλλά ως σημαινόμενο, όπως θα λέγαμε σε μια πιο επιστημονική προσέγγιση.
Ας σκεφτούμε όλα εκείνα τα παράξενα, ακατανόητα για όλους τους άλλους ονόματα, που κάθε μητέρα κάποια στιγμή χρησιμοποιεί για να ονομάσει το μικρό της, και θα καταλάβουμε ότι η συμβατική γλώσσα, κάποτε δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που μια μητέρα νοιώθει για το παιδί της, τον δικό τους ιδιαίτερο δεσμό, που ακριβώς επειδή είναι τόσο μοναδικός και ιδιαίτερος, ψάχνει τρόπους να εκφραστεί έξω από τη συμβατική γλώσσα. Κι όμως το παιδί καταλαβαίνει, ανταποκρίνεται, γελάει, χαίρεται. Δεν είναι αυτό που του λέει η γλώσσα, αλλά αυτό που καταλαβαίνει το παιδί, στο άκουσμα της. Τα μάτια, η έκφραση, τα χέρια του μιλάνε, όχι η γλώσσα.
Ας σκεφτούμε όλα εκείνα τα παράξενα, ακατανόητα για όλους τους άλλους ονόματα, που κάθε μητέρα κάποια στιγμή χρησιμοποιεί για να ονομάσει το μικρό της, και θα καταλάβουμε ότι η συμβατική γλώσσα, κάποτε δεν μπορεί να εκφράσει αυτό που μια μητέρα νοιώθει για το παιδί της, τον δικό τους ιδιαίτερο δεσμό, που ακριβώς επειδή είναι τόσο μοναδικός και ιδιαίτερος, ψάχνει τρόπους να εκφραστεί έξω από τη συμβατική γλώσσα. Κι όμως το παιδί καταλαβαίνει, ανταποκρίνεται, γελάει, χαίρεται. Δεν είναι αυτό που του λέει η γλώσσα, αλλά αυτό που καταλαβαίνει το παιδί, στο άκουσμα της. Τα μάτια, η έκφραση, τα χέρια του μιλάνε, όχι η γλώσσα.
Και αν δεχτούμε αυτό που η επιστήμη πρεσβεύει, ότι δηλαδή το σώμα έχει τη δική του μνήμη, άρα και τη δική του ιστορία, η ιστορία αυτή είναι γραμμένη με τη γλώσσα της αφής. Είναι γραμμένη με αγγίγματα. Με την παρουσία ή την απουσία τους. Με την τρυφεράδα ή τη σκληρότητα τους.
Όπως το παιδί μαθαίνει να μιλάει, με τη γλώσσα που του μιλούν, έτσι μαθαίνει να αγαπάει με τη γλώσσα που το αγαπούν (ή δεν το αγαπούν). Μαθαίνει να συλλαβίζει την αγάπη, όπως μαθαίνει να προφέρει τις πρώτες του λέξεις.
«Τα όρια της γλώσσας μου είναι τα όρια του κόσμου μου. Δεν μπορούμε να σκεφτούμε, αυτό δεν μπορούμε να το σκεφτούμε, και δεν μπορούμε να πούμε αυτό που δεν μπορούμε να σκεφτούμε» είχε πει ο Αυστριακός φιλόσοφος Λούντβιχ Βιτγκενστάιν. Ας μεταφράσουμε αυτά τα λόγια στη γλώσσα της αφής και θα δούμε τι προίκα αφήνουμε στα παιδιά μας, τι ορίζοντες τους ανοίγουμε ή τους στερούμε -ίσως- οριστικά.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου