Το πέρασμα. Αϊβαλί - Μυτιλήνη 1922

 Η συγγραφέας Λίλλη Λαμπρέλλη, μας αφηγείται το πέρασμα πέντε γυναικών και ενός μωρού –γιαγιά, μάνα, τρία μικρά κορίτσια κι ένα αβάφτιστο αγόρι– από το Αϊβαλί στη Μυτιλήνη, το Φθινόπωρο του 1922. Υλικά του μικρασιατικού αυτού αφηγήματος, όπως λέει η ίδια η συγγραφέας, αποτέλεσαν η μυθοπλασία, μαρτυρίες Αϊβαλιωτών που μέσα στις δεκαετίες καταγράφηκαν σε βιβλία και στον τύπο, ιστορικά γεγονότα, μνήμες από τις οικογένειες των παππούδων της και η πανταχού παρούσα στη ζωή της προφορική παράδοση.

Αφηγήτρια είναι η εννιάχρονη Ελένη, το μεγαλύτερο από τα τρία κορίτσια της οικογένειας. Η ιστορία εκτυλίσσεται σε δυο μέρη: το πρώτο αφορά τις λίγες μέρες πριν και τις λίγες μέρες μετά την κατάληψη του Αϊβαλιού από τον Τουρκικό στρατό και τις θηριωδίες που ακολούθησαν, και το δεύτερο τον ξεριζωμό και τη νέα ζωή των γυναικών στη Μυτιλήνη. 

Μέσα από την λυρική, νοσταλγική αφήγηση της συγγραφέως, έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε την καθημερινή ζωή και τις συνήθειες των Μικρασιατών, την πατριαρχική δομή των οικογενειών, τη μεγάλη σημασία που έδιναν στην πολυεπίπεδη μόρφωση κοριτσιών και αγοριών, αλλά και τις σχέσεις φιλίας ανάμεσα σε εκείνους και τους Τούρκους, με τους οποίους μοιράζονταν τον ίδιο τόπο για εκατοντάδες χρόνια. Η προκοπή, η νοικοκυροσύνη, το φιλότιμο, η ευρηματικότητα, η ευγένεια, η ντομπροσύνη, η βαθιά θρησκευτικότητα των ελλήνων της Μικράς Ασίας, αλλά και η αγάπη τους για τη μητέρα Ελλάδα, είναι στοιχεία που χαρακτηρίζουν τους πρωταγωνιστές της ιστορίας και διαφαίνονται σε όλη την έκταση του έργου, έστω και αν το μεγαλύτερο μέρος του αφορά τον όλεθρο που επήλθε από την επέλαση των Τούρκων. Άλλωστε το αληθινό μεγαλείο ενός ανθρώπου φαίνεται από τον τρόπο που διαχειρίζεται τις καταστροφές και αντιμετωπίζει τις ήττες της ζωής του.

Οι πέντε γυναίκες, οι μόνες που επέζησαν του χαμού, αν και έχασαν πατέρες, συζύγους αδελφούς και γιους, και άφησαν πίσω το βιος και τους κόπους μιας ζωής, θα βρουν τη δύναμη να σταθούν εκ νέου στα πόδια τους και να ζήσουν για χάρη των παιδιών που περιμένουν να μεγαλώσουν, αλλά και για να διατηρήσουν ζωντανή τη μνήμη των αγαπημένων νεκρών και των χαμένων πατρίδων.  Η προσφυγιά με όλο τον καημό, και την πίκρα που κουβαλά, δεν θα γίνει τροχοπέδη στη ζωή τους, αλλά το δημιουργικό πείσμα που θα τους σπρώξει σε μια νέα αρχή. 

Ενα εξαιρετικό, λογοτεχνικό ανάγνωσμα για παιδιά από 9 ετών. 

Ακούστε παρακάτω ένα μικρό, χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο.

Συγγραφέας: Λίλλη Λαμπρέλλη

Εικονογράφος: Κατερίνα Βερούτσου

Εκδόσεις: Πατάκη 



Σχόλια