Τα πουλιά

Ήταν κάποτε ένα παιδί που αγαπούσε τα πουλιά.

Τα παρατηρούσε, έτρεχε ξοπίσω τους, μαγεύονταν από το τραγούδι τους, αναρωτιόταν για το περίτεχνο πέταγμά τους. Ήλπιζε κάποτε να πετάξει μαζί τους, να νιώσει μέλος της οικογένειάς τους, να επικοινωνήσει μαζί τους...

Μα για να γίνει αυτό έπρεπε πρώτα να μάθει τη γλώσσα τους...

"Μάθε με τη γλώσσα τους", παρακαλούσε τον πατέρα του, που αρνιόταν. Ίσως γιατί δεν την γνώριζε, ή ίσως γιατί γνώριζε καλά την ανθρώπινη φύση. "Τα πουλιά έτσι κι αλλιώς δεν έχουν γλώσσα. Και αν πράγματι έχουν, δεν θέλουν να την ξέρουμε, γιατί είμαστε από τη φύση μας αγροίκοι και το ξέρουν. Δεν είναι χαζά. Όλα τα ζώα το ξέρουν αυτό εκτός από τον άνθρωπο." 

Μα το παιδί επέμενε...

Τη νύχτα των γενεθλίων του, ο πατέρας του του χαρίζει ένα μεγάλο κλουβί και του λέει "Για να μάθεις τη γλώσσα των πουλιών, πρέπει να σκοτώσεις τρία κοράκια."  

Το παιδί ενώ συγκατανεύει, ομολογεί, "δεν ήξερα αν ήθελα να μάθω πλέον τη γλώσσα των πουλιών."

Στο πρώτο της βιβλίο η νεαρότατη Αναστασία Σταματοπούλου, με τη συνδρομή του εικονογράφου Βασίλη Κουτσογιάννη, μας δίνουν μια gothic ιστορία, εμπνευσμένη από ένα παραδοσιακό, δημοτικό τραγούδι της Ουκρανίας,  με πολλά στοιχεία λαϊκού παραμυθιού, γεμάτο από τους συμβολισμούς που αυτό εμπεριέχει. 

Μια ιστορία τραγική, με την έννοια ότι περιγράφει ένα ταξίδι, μια μετάβαση από την άγνοια στη γνώση, που επιτυγχάνεται με την εμπλοκή του ήρωα σε καταστάσεις που τον φέρνουν σε τρομερά διλλήματα και αδιέξοδες επιλογές, συνέπεια των οποίων είναι είτε η ηθική δικαίωση είτε η συντριβή. 

Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας έρχεται πρώτα από όλα σε σύγκρουση με τον πατέρα του. Έναν σκληρό, αποστασιοποιημένο, ίσως και κακοποιητικό πατέρα, που αδιαφορεί σε σημείο χλευασμού για την επιθυμία του γιου του. Μέσα στην ιστορία, είναι πιθανό ο κυνικός πατέρας να ενέχει το ρόλο, όλων εκείνων των ανθρώπων που στην πραγματική ζωή μας αποτρέπουν από τις βαθύτερες επιθυμίες μας, με τη βεβαιότητα που τους παρέχει η πείρα, μπορεί και η προσωπική τους απογοήτευση, ή ίσως και η ρεαλιστική προσέγγιση της ζωής και της ανθρώπινης φύσης. Στην ιστορία υπάρχει επίσης μια μητέρα, αποστασιοποιημένη επίσης, η οποία περιορίζεται στο ρόλο της τροφού. 

Ο νεαρός ήρωας βρίσκει στα πουλιά την οικογένεια που του λείπει. Αναγνωρίζει στο σμήνος, το σημείο αναφοράς τους. Μέχρι τη στιγμή που για να επιτύχει το σκοπό του, να μάθει δηλαδή τη γλώσσα των πουλιών, θα πρέπει να σκοτώσει τρία από αυτά. 

Και εκεί αρχίζει η τραγική σύγκρουση με τον εαυτό του. Θα υπερισχύσει η αγάπη του για τα πουλιά; Θα γίνει το όνειρό του να πετάξει μαζί τους, ο ιερός σκοπός, που θα αγιάσει το μέσο που πρέπει να χρησιμοποιήσει για να τον πετύχει; Θα επιβεβαιώσει τα λεγόμενα του πατέρα του, ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του αχρείος και για αυτό ανίκανος να επικοινωνήσει μαζί τους; Θα θυσιάσει ή θα θυσιαστεί; 

Το παιδί δεν αναρωτιέται για την αλήθεια ή την ορθότητα της πρότασης του πατέρα. Δεν αναρωτιέται για τη χρησιμότητα του κλουβιού, αφού τα πουλιά που θα φέρει σπίτι πρέπει να είναι νεκρά. Αντιδρά σαν στρατιώτης που δέχεται διαταγές στη μάχη. Χωρίς προσωπική βούληση. Η τελική του επιλογή, όποια και αν είναι, θα δημιουργήσει μια ρωγμή στο είναι του. Είναι η στιγμή που θα πρέπει να δεχτεί ή να απορρίψει τον εαυτό του όπως τον ξέρει. Να βρει έναν νέο τρόπο να υπάρχει. Να ανακαλύψει ένα νέο αφήγημα να του διηγηθεί. 

Θα μπορούσαμε να πούμε πολλά, αν αποκαλύπταμε το τέλος της ιστορίας. Μα είναι καλύτερα να το κάνει ο κάθε αναγνώστης μόνος του και ο ίδιος να επιχειρήσει να το ερμηνεύσει. Γεγονός είναι, ότι πρόκειται για μια πολυεπίπεδη, συμβολική ιστορία, ανοιχτή σε τόσες ερμηνείες, όσες η εξοικείωση του αναγνώστη με τους μύθους επιτρέπει. Η ανθρώπινη φύση και η σχέση του ανθρώπου με τη μητέρα φύση, κομμάτι της οποίας είναι και ο ίδιος, είναι πρωταρχικές στην ιστορία. Η έννοια της αγριότητας, των ενστίκτων, της ηθικής ελευθερίας, των κοινωνικών συμβάσεων, είναι εξίσου σημαντικές για την κατανόησή της.  

Εξαιρετική δουλειά έχει κάνει στην εικονογράφηση ο Βασίλης Κουτσογιάννης. Δεν είναι μόνο η σκοτεινή ατμόσφαιρα της ιστορίας την οποία καταφέρνει να αποδώσει, αλλά και το γεγονός ότι με τους συμβολισμούς των εικόνων του, έχει καταφέρει να πει πολλά, που η ιστορία μόνο υπονοεί. Γίνεται κυριολεκτικά καθοριστική η εικονογράφηση του στη δημιουργία πολλαπλών αναγνώσεων, ειδικά στην ερμηνεία του τέλους της ιστορίας. Η αφ' υψηλού ματιά του πουλιού στον κόσμο των ανθρώπων, δίνει μια προοπτική άκρως μαγευτική στην ιστορία.  

Πρόκειται σίγουρα για μια διαφορετική, ενδιαφέρουσα πρόταση από την πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέα του, στην οποία εύχομαι να συνεχίσει να μας εκπλήσσει! 


Συγγραφέας: Αναστασία Σταματοπούλου

Εικονογράφος: Βασίλης Κουτσογιάννης

Εκδόσεις: Καστανιώτη


Σχόλια