Σκέψεις πάνω στη χρονιά που φεὐγει...

Ξεκινώντας η πανδημία στις αρχές του 2020, σταθήκαμε νομίζω όλοι απέναντι της με απορία.
Πανδημία τον 21ο αιώνα; Κι όμως γίνεται τελικά. Το καταλάβαμε γρήγορα.

Την απορία μας διαδέχτηκε ένα κλίμα συναδέλφωσης. Κλειστήκαμε στα σπίτια μας, με την βεβαιότητα ότι αυτή η προσωρινή, προσωπική για τον καθένα μας ταλαιπωρία, θα γλιτώσει το ανθρώπινο γένος από ένα κίνδυνο, θα σώσει τους πιο ευάλωτους από εμάς. Κλειστήκαμε στα σπίτια μας, μαγειρέψαμε, ζυμώσαμε, μοιραστήκαμε ιστορίες, διαβάσαμε βιβλία, παίξαμε επιτραπέζια, ανακαλύψαμε από την αρχή τις γειτονιές μας, τραγουδήσαμε και χειροκροτήσαμε από τα μπλακόνια μας, κάναμε Πάσχα διαδικτυακά! Γενικά, αντιμετωπίσαμε την πανδημία με ένα πρωτόγνωρο ρομαντισμό και την εμπιστοσύνη, ότι σύντομα η επιστήμη θα μπορέσει να μας παρέχει τα μέσα να βγούμε από αυτή την περιπέτεια.

Η περιπέτεια όμως κρατάει περισσότερο από όσο πιστέψαμε. Έχουμε χάσει ανθρώπους δικούς μας, έχουμε χάσει τις δουλειές μας, δεν είναι πια μια μακρινή απρόσωπη ιστορία. Είναι η δύσκολη, σκληρή πολλές φορές καθημερινότητα, με την οποία πρέπει να παλέψουμε. Η εποχή της αθωότητας τελείωσε. Ο ρομαντισμός έγινε απογοήτευση και η αθωότητα έδωσε τη θέση της στη δυσπιστία, που κλόνισε την εμπιστοσύνη μας στο σύστημα και συνεπακόλουθα, στον άνθρωπο που το αντιπροσωπεύει.

Νομίζω λίγοι θα διαφωνήσουν με την άποψη, ότι η εμπιστοσύνη είναι η κινητήριος δύναμη της ανθρώπινης ιστορίας. Η εμπιστοσύνη του ενός προς τον άλλο και όλων μας στους κοινούς κανόνες, τους μύθους αν προτιμάτε, που τρέφουν την κοινωνική μας συνοχή. Από τα μικρά και καθημερινά, μέχρι τα μεγάλα και σπουδαία, η εμπιστοσύνη, η βεβαιότητα δηλαδή, ότι ο απέναντι μου θα λειτουργήσει με βάση αυτό που έχουμε συμφωνήσει να θεωρούμε δίκαιο, ηθικό, ή νόμιμο, είναι εκείνο που μας επιτρέπει να σχετιζόμαστε, να αναπτυσσόμαστε, να προοδεύουμε ως κοινωνία. Αν η εμπιστοσύνη χαθεί, η ανθρωπότητα θα μετατραπεί σε ζούγκλα. Αν δεν έχω πχ. εμπιστοσύνη ότι ο άγνωστος οδηγός που πλησιάζει στο φανάρι, θα σταματήσει στο κόκκινο σήμα, ώστε η άγνωστη εγώ να διασχίσω το δρόμο με ασφάλεια, ο φόβος και η αβεβαιότητα θα κατακλύσει την καθημερινότητά μου, θα με παραλύσει, και θα με κάνει να βλέπω με δυσπιστία, για να μην πω με εχθρότητα, κάθε οδηγό.

Δυστυχώς, η πανδημία, ανέσυρε από το συλλογικό μας ασυνείδητο, ένα τεράστιο κύμα καχυποψίας, ανάμεικτο με φόβο, άγνοια και αγωνία.

Έτσι το 2021, με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι δεν υπάρχουν συλλογικές βεβαιότητες, ακόμα και με ανθρώπους που θεωρητικά βρισκόμαστε κάτω από την ίδια κοινωνικοπολιτιστική ομπρέλα. Και μπορεί όλοι κάτω από την ομπρέλα, να ακούμε τον ήχο του φαινομένου που αιώνες τώρα συμφωνήσαμε να ονομάζουμε "βροχή", αλλά δεν είναι τελικά αυτονόητο ότι μιλάμε για το ίδιο πράγμα.

Η πανδημία με έκανε επίσης να κατανοήσω, ότι οι άνθρωποι έχουμε πολλή ανάγκη από ένα νόημα στη ζωή μας. Έχουμε ανάγκη να δώσουμε τον προσωπικό μας αγώνα, για κάτι πιο μεγάλο από εμάς. Είναι εγγενής αυτή η τάση στον άνθρωπο. Από αυτή ξεπηδάνε όλες οι ευλογίες, μα και όλες οι κατάρες της ιστορίας μας. Γιατί το ποιον αγώνα θα δώσουμε, στο πλευρό ποιού θα σταθούμε, τι μετράμε ως νίκη και τι θεωρούμε ήττα, κάνει όλη τη διαφορά. 

Και τέλος, η χρονιά που πέρασε, με έκανε να δω καθαρά, ότι ανάμεσα στο κράτος του φόβου και την αθωότητα της εμπιστοσύνης, επιλέγω την εμπιστοσύνη. Εμπιστοσύνη στον άνθρωπο. Όχι άκριτη, η πάντα εύκολη, αλλά βαθιά αδελφική. Εμπιστοσύνη στον πλησίον. Εμπιστοσύνη στον άνθρωπο που βρίσκεται πίσω από την επιστήμη. Εμπιστοσύνη στον άνθρωπο που αγωνίζεται να παρέχει φροντίδα. Γιατί η φροντίδα του ανθρώπου προς τον άνθρωπο, σε όλα τα επίπεδα, είναι η απαρχή του πολιτισμού μας. Και αν επιτρέψουμε στο φόβο να μας πάρει αυτή τη βεβαιότητα, δεν ξέρω τι μέλλον μας περιμένει.

Αυτό που θα ήθελα να ευχηθώ για τη χρονιά που έρχεται, είναι να είμαστε καλοί ο ένας με τον άλλο. Πιο καλοί από όσο οι συνθήκες μας επιτρέπουν. Πιο καλοί από όσο οι προσωπικές μας ανασφάλειες, μας αφήνουν. Και να μην ξεχνάμε ότι αυτά που μετράμε ως καθημερινές μας ευλογίες, είναι τις περισσότερες φορές η συνισταμένη των προσπαθειών πολλών, άγνωστων σε εμάς ανθρώπων. Ας είμαστε λοιπόν ευγνώμονες για τον άλλο άνθρωπο. 

Καλή χρονιά σε όλους!

Σχόλια