Έίναι τέρας;

O εικονογράφος Αχιλλέας Ραζής σε ένα βιβλίο χωρίς λόγια, περιγράφει τη διαδρομή ενός μικρού αγοριού στην πόλη του, που μοιάζει γεμάτη  γκρίζες σκιές που το τρομάζουν. 

Από τον τίτλο κιόλας του βιβλίου, ο δημιουργός του, μας καλεί να κάνουμε όχι σε μια διαπίστωση, αλλά μια ερώτηση: είναι τέρας; Είναι στ΄αλήθεια τόσο τρομερό, τόσο φοβερό αυτό που μας τρομάζει;  Αξίζει πραγματικά να το φοβόμαστε ή να το αποφεύγουμε; Πόσο αληθινός είναι ο φόβος μας; Μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας, μέσα από την πορεία του μικρού αγοριού, ο εικονογράφος μας καλεί να αναρωτηθούμε τι είναι εκείνο που τρέφει τον φόβο μας, ποια είναι η δύναμη που του δίνει αυτές τις αλλόκοτες μορφές και διαστάσεις; 

Η σκιά, ήδη από την αρχαιότητα, είχε ταυτιστεί με το κακό, με το σκοτεινό, αυτό που μένει ανομολόγητο, απωθημένο και άγριο μέσα μας. Δεν είναι τυχαίο που στη γλώσσα μας το ρήμα σκιά-ζομαι, είναι συνώνυμο του φοβάμαι. Στην ψυχολογία, σκιά θεωρείται "το άθροισμα όλων των προσωπικών και συλλογικών ψυχικών στοιχείων τα οποία, εξαιτίας της ασυμβατότητάς τους με την επιλεγμένη συνειδητή στάση, δεν εκφράζονται στη ζωή".  Κοινός τόπος και στις δύο προσεγγίσεις είναι η θεώρηση της σκιάς, του φόβου δηλαδή, ως προβολή, ως ενός φαινομένου που συμβαίνει όταν η ύπαρξη απομακρύνεται από το ζωηφόρο φως της χαράς, της ενσυναίσθησης, της συνύπαρξης. 

Πολλές φορές ο φόβος, ως πηγή της σκιάς, λειτουργεί μεγεθυντικά, ακριβώς με τον ίδιο τρόπο που και το φως ορίζει το μέγεθος της φυσικής σκιάς: όσο πιο μακριά από το φως, τόσο μεγαλύτερη η σκιά, ενώ όσο πλησιάζουμε ένα αντικείμενο στο φως, τόσο μικραίνει και η σκιά του. Αν βέβαια το κοιτάξουμε και αντίστροφα, μπορούμε να πούμε ότι ο φόβος πολλές φορές λειτουργεί αφυπνιστικά. Ως γνήσιο και σίγουρα όχι εξ' ορισμού κακό συναίσθημα, μας επιτρέπει με την ύπαρξη ή την απουσία του στη ζωή μας, να διαπιστώσουμε πόσο κοντά βρισκόμαστε στον αυθεντικό μας εαυτό.  Σίγουρα δεν είναι ένα συναίσθημα να το απωθήσουμε, αλλά ένα ιδιότυπο καμπανάκι της ψυχής, που μας ανακαλεί στην εσωτερική μας ισορροπία και οφείλουμε να ακούσουμε.

Ο δημιουργός του βιβλίου καθιστά απόλυτα σαφή αυτή τη διάσταση: ο φόβος γίνεται σκιά έτοιμη να μας καταπιεί, όσο επιμένουμε να κρυβόμαστε από αυτόν. Όταν ο άνθρωπος αποφασίσει να αντιμετωπίσει το φόβο του, να πλησιάσει την σκιά που τον τρομάζει, η σκιά μικραίνει και μπορεί να αποδειχθεί, όχι το τέρας ή ο γίγαντας που νομίζαμε, άλλα ένας αγαθός νάνος. Κάτι τελείως διαφορετικό από αυτό που είχαμε πλάσει στο μυαλό μας. Η συμφιλίωση με τις σκιές προϋποθέτει το πλησίασμα, τη γνωριμία μας μαζί τους. Προϋποθέτει την πρόθεση του ανθρώπου να αντιμετωπίσει το φόβο του, να τον κοιτάξει κατάματα, να τον αγκαλιάσει. Τότε και μόνο τότε, τα "μάγια" θα λυθούν! 

Μου άρεσε πολύ που εικονογραφικά και συμβολικά ο δημιουργός επέλεξε αυτός ο εναγκαλισμός του ανθρώπου με τη σκιά του, να γίνει πάνω σε μια γέφυρα. Και σε ένα πλάνο από ψηλά, που επιτρέπει στον αναγνώστη να δει τις σκιές στις αληθινές τους διαστάσεις, ως μέρος του χώρου, αλλά και ως  στοιχείο που συμβάλλει ουσιαστικά στην σύνθεση της εικόνας και στην ομορφιά του τοπίου. 

Και νομίζω ότι έμμεσα, μας καλεί να παίξουμε κι εμείς μαζί με το μικρό αγόρι το παιχνίδι της σκιάς. Μας καλεί να βρούμε εκείνες τις σκιές φυσικές και φανταστικές  που βαραίνουν με τη σκοτεινιά τους την καθημερινότητά μας, να τις τραβήξουμε στο φως και να δούμε τι πραγματικά κρύβει το σχήμα τους, και βαλμένες πια στις σωστές τους διαστάσεις να τις εντάξουμε στο παραμύθι της ζωής μας, να τους δώσουμε τη θέση που τους αναλογεί στο εσωτερικό μας τοπίο.

Δημιουργός: Αχιλλέας Ραζής

Εκδόσεις: Καλειδοσκόπιο