Το όλο και το λίγο

Ο Κυριάκος Χαρίτος μας παίρνει μαζί του σε μια βόλτα στον κόσμο. Μια βόλτα, που είναι ταυτόχρονα και μια εσωτερική αναζήτηση. Μια από την αρχή αναμέτρηση με τα μεγέθη μέσα μας και έξω από εμάς. Με το λίγο μας και το πολύ. 

Με γραφή ποιητική, όπως πάντα είναι η γραφή του Κυριάκου Χαρίτου, με ματιά ασκημένη να εστιάζει στο εφικτό, στο ελάχιστο, στο εφήμερο, αυτό που κι αν μοιάζει λίγο, είναι πάντα πολύ, γιατί είναι το λίγο-λίγο που γεμίζει τις μέρες μας και τις ζωές μας.

Είναι ξεκάθαρο πως το λίγο και το πολύ, μόνο σε μια κλίμακα φυσικών μεγεθών μπορούν να οριστούν ως τέτοια. Η ερμηνεία τους όμως, θα είναι πάντα υποκειμενική και εξαρτώμενη από τον παρατηρητή τους. Αντικειμενικές συνθήκες και υποκειμενικές ερμηνείες, κάπως έτσι δεν φτιάχνεται η προσωπική ζωή του καθενός μας; Γιατί κάνεις δεν αμφιβάλλει ότι η θάλασσα να είναι το όλο. Και ένα ποτήρι νερό να είναι το λίγο. Μα τι είναι η θάλασσα για κάποιον διψασμένο; 

Πως να ορίσεις λοιπόν τι είναι λίγο και τι είναι πολύ;

Για ποιον το λίγο είναι όλο;

Για ποιον το όλο θα είναι πάντα λειψό;

Και αυτό το όλο που μας εμπεριέχει, μας χωράει κιόλας;

Ποιος ορίζει εκείνο το οριακό σημείο που το λίγο γίνεται πολύ και που το λίγο-λίγο γίνεται το όλο μας;

Και ναι, μπορεί η φύση και τα στοιχεία της να αποτελούν το πλαίσιο της ζωής μας, να μας ορίζουν κάποτε, και ναι, μπορεί οι μεγάλοι κοινωνικοί αγώνες, οι κοινωνικές αδικίες, τα μεγάλα κοινωνικά αδιέξοδα να στέκονται πάντα πιο ψηλά από τις προσωπικές μας ιστορίες, τα δικά μας αδιέξοδα ή τις αδυναμίες, μα πως να κατακτήσεις ένα βουνό, με ένα πετραδάκι σφηνωμένο στο παπούτσι σου;

Που τότε κρύβεται το όλο;

Εκεί που βρίσκεται και το λίγο θα μας πει ο συγγραφέας. Στη ζωή που μοιράζεται με αγάπη και σεβασμό, σε εκείνη που βιώνεται με τρόπο αυθεντικό. Σε ό,τι κάνουμε με αγάπη για τον διπλανό μας και σε ό,τι γεμίζει με αγάπη την καρδιά μας. Στο συντονισμό του λίγου μας με το όλον της δημιουργίας. Αυτό είναι το όλο. Και το λίγο ακόμα. 

Το κείμενο σε μια δεύτερη ανάγνωση, μου θύμισε την περίφημη ιστορία με το βάζο που προσομοιάζει τη ζωή και που αν το γεμίζεις πρώτα με άμμο, με όλα εκείνα δηλαδή τα μικρά, τις έγνοιες και τις μέριμνες της κάθε μέρες, που χωρίς να είναι αχρείαστες, ελάχιστο χώρο αφήνουν στις πέτρες, στα θεμέλια δηλαδή στοιχεία της ζωής του καθενός μας, να αναπτυχθούν, φτιάχνεις μια ζωή πλήρη μεν, μα κενή ουσίας.

Νομίζω μια ανάλογη πρόσκληση μας απευθύνει το βιβλίο του Κ. Χαρίτου. Να ξεδιαλέξουμε τα σημαντικά και σπουδαία που γεμίζουν το βάζο της ζωής μας και να αφήσουμε τα δευτερεύοντα, όχι απέξω, αλλά να τους δώσουμε την ευκαιρία να λειτουργήσουν σαν συγκολλητική ουσία, εκείνη που θα δέσει  τα επιμέρους στοιχεία, τα επιμέρους μεγέθη, και θα δώσει μια διάσταση πληρότητας στη ζωή μας.

Με συνεπήρε όμως το κείμενο και δεν είπα τίποτα για την εξαιρετική εικονογράφηση της Ίριδας Σαμαρτζή. Με ένα συνδυασμό κολλάζ από χαρτιά, χαρτόνια, φωτογραφίες και ζωγραφική, η εικονογράφος, καταφέρνει να μας εισάγει στο ποιητικό σύμπαν του συγγραφέα και να μετατρέψει σε εικόνα τις λέξεις, να οπτικοποιήσει τα συναισθήματα, και να δώσει χρώμα στις σκέψεις. Για μένα προσωπικά, η ζωγραφιά που κλείνει την ιστορία, πέρα από την αισθητική της αξία, υπήρξε καθοριστική για την κατανόηση του όλου κειμένου. (Αν και το συγκεκριμένο, είναι νομίζω ένα  βιβλίο πολλαπλών ερμηνειών.)

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό για αναγνώστες κάθε ηλικίας. Το εννοώ κυριολεκτικά. Για εμάς τους ενήλικες μπορείς να λειτουργήσει σαν ένα είδος reset του αξιακού μας συστήματος. Μα είναι πιο σπουδαίο τα μικρά παιδιά κυρίως να έρχονται σε επαφή , όχι μόνο με αυτές τις έννοιες, μα και με την ποιητική γραφή, που τους επιτρέπει να αντικρύζουν τον κόσμο από μια νέα (προ)οπτική που δεν είναι η συνηθισμένη, και  τις περισσότερες φορές ούτε η αναμενόμενη.

Συγγραφέας: Κυριάκος Χαρίτος

Εικονογράφος: Ίρις Σαμαρτζή

Εκδόσεις: Καστανιώτη

Δείγμα γραφής:

"Το σμάλτο τ΄ουρανού

πεφτούν νερά κι αστράφτει καθαρό

μωσαϊκά αιθέριου χαλαζία

του ανέμου το γαλαζωπό

μαντήλι που από πάνω μας απλώνει 

τα ζαφειρένια, τα γλαυκά

που τα πουλιά κάνουν βουτιές

ανέμελα, χωρίς αφρό

μόνο μια τούφα σύννεφο.

Αυτό είναι το Όλο.

Το βλέμμα του μπέμπη της Λουκίας

που κάτω τώρα κοπανά

το κατσαρόλι της γιαγιάς.

Αυτό είναι το λίγο."