Η γιαγιά μου σας χαιρετά και ζητάει συγγνώμη

Ο Fredrik Backman, γράφει ένα παραμύθι για την απώλεια. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα για τα πολλά πρόσωπα (και προσωπεία) της απώλειας. Ταυτόχρονα όμως, η ιστορία του είναι και ένας ύμνος στην ζωή. Στην ζωή που δεν φείδεται να δίνει νέες ευκαιρίες να ξεκινήσεις από την αρχή. Αρκεί πρώτα να κοιτάξεις το φόβο και την απώλεια στα μάτια και να καταφέρεις να σταθείς όρθιος. Αρκεί να νικήσεις τις Σκιές.

Η ιστορία του ακροβατεί με απίστευτη δεξιοτεχνία ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία.

Ο φυσικός χώρος μια πολυκατοικίας, όπου πολλοί ετερόκλητοι ένοικοι μοιράζονται τις μέρες τους και τις ζωές τους, συνδέεται με την κλωστή του παραμυθιού με την παράξενη, Σχεδόν Ξυπνητή Χώρα και τα έξι της βασίλεια. Έξι βασίλεια με σαφής συμβολισμούς. Έξι βασίλεια από όπου ξεκινούν οι ιστορίες των πρωταγωνιστών.

Όλοι οι ήρωες της ιστορίας σημαδεύονται από μια απώλεια. Μια απώλεια που είτε προσπαθούν να κρύψουν, είτε βυθίζονται μέσα της, είτε προσποιούνται πως δεν υπάρχει. Μια απώλεια που όμως τρώει τις ψυχές τους αργά, τους γεμίζει φόβο, θυμό και άρνηση.

Ο συγγραφέας χτίζει την ιστορία του τόσο μεθοδικά, που τα κομμάτια που αρχικά μοιάζουν σκόρπια ή ασύνδετα, ή παρεξηγημένα, έρχονται να πάρουν με ακρίβεια τη θέση τους και να συμπληρώσουν την εικόνα αυτής μοναδικής ιστορίας.

Παρούσα ή απούσα, η γιαγιά είναι η μεγάλη πρωταγωνίστρια του βιβλίου. Γύρω της και γύρω από τα γεγονότα της ζωής της, ξετυλίγονται οι ιστορίες που αφηγείται στην εγγονής της. Ιστορίες που μοιάζουν απόλυτα φανταστικές, σε μια γλώσσα που μοιάζει άγνωστη, μα που είναι βαθιά συνδεδεμένες με πρόσωπα που σημάδεψαν με κάποιο τρόπο τη ζωή της ή εκείνη τις δικές τους, πρόσωπα με τα οποία συγκρούστηκε ποικιλοτρόπως.

Η γιαγιά πεθαίνοντας, αφήνει μια σειρά επιστολών στην εγγονή της, τις οποίες εκείνη οφείλει να παραδώσει στους παραλήπτες τους. Οι επιστολές, μία- μία, θα αποκαλύψουν στην Έλσα το αληθινό πρόσωπο της γιαγιάς, άγνωστες πτυχές της ζωής της και ταυτόχρονα θα σύρουν στο φως της αλήθειας τις τραγικές ζωές των παραληπτών. Με τον τρόπο αυτό, η γιαγιά δεν διασώζει μόνο τις ιστορίες τους. Γίνεται ταυτόχρονα ο παραμυθητής που σκύβει πάνω στον πόνο και γυρεύει να τον γιατρέψει, να τραβήξει έξω όλο το δηλητήριο που άφησε στις ψυχές τους. Να γιατρέψει τις ψυχές, όπως κάποτε γιάτρευε τα σώματα.

Η ιστορία δεν συναρπάζει τον αναγνώστη μόνο με την ιδιαίτερη πλοκή της. Τον συναρπάζει και με το ξεχωριστό χιούμορ της, με τις κωμικές, σχεδόν σουρεαλιστικές, περιπέτειες της γιαγιάς, αλλά και με την βαθιά πνευματικότητά του. Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί ως χαρακτήρας η μικρή Έλσα, με τη διεισδυτική ματιά της πάνω στους ανθρώπους και τα πράγματα. Σε ένα κόσμο που τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται και το σωστό με το λάθος δεν είναι παρά οι δύο όψεις ενός κοινού νομίσματος, ο αναγνώστης βρίσκεται να ακροβατεί ανάμεσα σε καταστάσεις, που το γεννούν ταυτόχρονα χαρά και λύπη, αγωνία και εμπιστοσύνη, φόβο και προσδοκία. Άλλωστε σε ολόκληρη την ιστορία, οι ανθρώπινες σχέσεις βρίσκονται σε πρώτο πλάνο, με τις έννοιες του καθήκοντος, της θυσίας, της υπακοής, της διαφορετικότητας και της ατομικότητας (όπως αυτή διασώζεται ή όχι, μέσα σε μια κοινωνία όπου κυριαρχεί η λογική της πολιτικής ορθότητας) να κυριαρχούν.

Είναι με σιγουριά το καλύτερο βιβλίο που διάβασα μέσα στη χρονιά που πέρασε και ένα από τα καλύτερα που έχω διαβάσει ποτέ. Ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα για τον αναγνώστη κάθε ηλικίας, που αγαπά την καλή λογοτεχνία και το οποίο έχει ήδη μεταφραστεί σε 42 γλώσσες και διαβαστεί από εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Θα ήταν παράλειψη να μην αναφέρω την εξαιρετική δουλειά που έχει κάνει στην μετάφραση, αυτού του τόσο ιδιαίτερου κειμένου, ο Γιώργος Μαθόπουλος.

Συγγραφέας: Fredrik Backman
Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος
Εκδόσεις: Κέδρος